H ΔΕΠ-Υ (Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα) στα παιδιά αποτελεί ένα σημαντικό θέμα που αναγνωρίζεται στην σχολική ηλικία και εκφράζεται με δυσκολίες στη μάθηση και στη συμπεριφορά. Ένας από τους κύριους παράγοντες που επηρεάζουν την προσοχή , σήμερα είναι η υπερβολική έκθεση σε διαφορετικές πηγές ερεθισμάτων, όπως τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και τα παιχνίδια. Επιπλέον, η έλλειψη κατάλληλης διαχείρισης του χρόνου και η έλλειψη σταθερής ρουτίνας στην καθημερινή ζωή των παιδιών μπορεί επίσης να συμβάλλει στη διάσπαση της προσοχής τους.
Η συνεχής επαφή με τα πληθώρα προσφερόμενα ερεθίσματα μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ικανότητα των παιδιών να επικεντρώνονται σε μια συγκεκριμένη δραστηριότητα. Για τον λόγο αυτό, επηρεάζει την ικανότητά των παιδιών να συγκεντρώνονται και να επικεντρώνονται σε δραστηριότητες καθώς τα βασικά χαρακτηριστικά που συμβάλλουν σε αυτό είναι η ελλειμματική προσοχή, η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το παιδί δεν χρειάζεται να εμφανίζει και τα τρία χαρακτηριστικά, διότι μπορεί να είναι μόνο υπερκινητικό ή απρόσεκτο.
Παρακάτω αναλύονται οι τρεις παράγοντες.
Προσοχή είναι η ανώτερη εγκεφαλική λειτουργία που μας επιτρέπει ανά πάσα στιγμή να ξεχωρίζουμε και να διατηρούμε τη συνείδησή μας σε αυτό που μας ενδιαφέρει, μας αφορά ή μας ζητείται, απομονώνοντας τα υπόλοιπα ερεθίσματα του περιβάλλοντος. Το παιδί με δυσκολία στη συγκέντρωση προσοχής:
- Αποτυγχάνει να συγκεντρώνει και να διατηρεί την προσοχή του.
- Φαίνεται να μην ακούει.
- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει μέχρι τέλους οδηγίες και αποτυγχάνει να ολοκληρώσει αυτό που του ζητείται.
- Παρουσιάζει δυσκολία να οργανώσει δραστηριότητες.
- Αποφεύγει να εμπλακεί σε έργα που απαιτούν σταθερή και διαρκή πνευματική προσπάθεια (π.χ. μελέτη).
- Χάνει συχνά αντικείμενα που είναι απαραίτητα για εργασίες ή δραστηριότητες (π.χ. βιβλία, μολύβια κλπ.).
- Η προσοχή του διασπάται εύκολα από εξωτερικά ερεθίσματα και ξεχνά τις καθημερινές του δραστηριότητες.
Έλεγχος κίνησης είναι ο εγκεφαλικός μηχανισμός που μειώνει την κινητικότητα του ατόμου όταν πρέπει να εμπλακεί σε μία δραστηριότητα που δεν απαιτεί κίνηση (π.χ. διάβασμα, επιτραπέζιο παιχνίδι ). Το υπερκινητικό παιδί:
- Σηκώνεται από τη θέση του στην τάξη ή σε άλλες περιστάσεις που αναμένεται να παραμένει καθιστό.
- Κινεί νευρικά τα χέρια και τα πόδια ή στριφογυρίζει στην καρέκλα του και βρίσκεται σε διαρκή κίνηση.
- Τρέχει, σκαρφαλώνει, στριφογυρίζει με τρόπο που δεν αρμόζει στις περιστάσεις και σε χώρους που δεν προσφέρονται για ανάλογες δραστηριότητες.
- Δυσκολεύεται να παίζει ή να συμμετάσχει ήσυχα σε δραστηριότητες στον ελεύθερο χρόνο του.
Έλεγχος παρόρμησης είναι η ανώτερη εγκεφαλική λειτουργία που επιτρέπει στο άτομο να ελέγχει όλες τις παραμέτρους μιας κατάστασης και να επιλέξει σωστά το σχέδιο που θα εκτελέσει. Το παρορμητικό παιδί:
- Δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του και διακόπτει συζητήσεις άλλων.
- Μιλά πολύ και ακατάπαυστα.
- Απαντά απερίσκεπτα πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση.
Τα παραπάνω συμπτώματα δεν εμφανίζονται πάντα στον ίδιο βαθμό. Είναι πιο εμφανή σε δραστηριότητες που το παιδί υποχρεούται να φέρει εις πέρας, ενώ δεν είναι ορατά σε δραστηριότητες που είναι επιλεγμένες από το ίδιο.
Αντιμετώπιση
Η εργοθεραπεία αποτελεί μια χρήσιμη προσέγγιση για τη διαχείριση της ΔΕΠ-Υ διότι χρησιμοποιεί δραστηριότητες με σκοπό τη βελτίωση των εκτελεστικών λειτουργιών και την ικανότητα συγκέντρωσης . Ακόμα αποσκοπεί στα βαθύτερα αίτια του συμπτώματος και όχι στο σύμπτωμα, στην ανεξάρτητη λειτουργία ποιότητας ζωής και τη διαχείριση του χώρου και του χρόνου. Συγκεκριμένα, η εργοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη των εξής πτυχών:
1. Εκτελεστική λειτουργία: Εστιάζει σε δραστηριότητες που βελτιώνουν τις εκτελεστικές λειτουργίες, όπως τον προγραμματισμό, τον έλεγχο των ενεργειών και την αντίληψη του χρόνου (βελτίωση σχεδιασμού και πράξης).
2. Οπτική επεξεργασία: Δραστηριότητες που ενισχύουν την οπτική επεξεργασία μπορούν να βελτιώσουν την ικανότητα παρακολούθησης και επικέντρωσης σε συγκεκριμένες εργασίες.
3. Αναγνωριστική λειτουργία : Βασικές δραστηριότητες που επικεντρώνονται στην ανάπτυξη των αντιληπτικών ικανοτήτων, βοηθώντας τα παιδιά να αναγνωρίζουν και να διαχειρίζονται καλύτερα τις πληροφορίες.
Η εργοθεραπεία, λοιπόν, αποτελεί ένα πολύτιμο εργαλείο για την υποστήριξη παιδιών με ΔΕΠ-Υ , λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των δεξιοτήτων και των αναγκών του παιδιού, ενισχύοντας τις κρίσιμες δεξιότητες που επηρεάζονται. Άλλες ειδικότητες που εμπλέκονται στην παρέμβαση είναι οι λογοθεραπευτές και οι ψυχολόγοι, που αναλαμβάνουν το ψυχοπαιδαγωγικό πρόγραμμα παρέμβασης καθώς και τη συμβουλευτική γονέων.
Κατερίνα Στούκα / Εργοθεραπεύτρια
