Ο Piaget πίστευε ότι το παιχνίδι είναι μια ανοργάνωτη συμπεριφορά, με σκοπό να νιώσει κανείς χαρούμενος και που συμβάλλει στην γνωστική ανάπτυξη. Οι Landreth και Bratton επεσήμαναν ότι οι εμπειρίες του παιχνιδιού είναι θεραπευτικές, γιατί μπορούν να δημιουργήσουν μια ασφαλή σχέση μεταξύ παιδιών και ενηλίκων, ώστε τα παιδιά να μπορούν, με τον τρόπο τους, να περνούν τον δικό τους χρόνο για να περιγράψουν ελεύθερα τον εαυτό τους. Οι βασικές ποιότητες της σύνδεσης είναι η επικοινωνία, η έκφραση συναισθημάτων, η εμπιστοσύνη, η ασφάλεια και η ενσυναίσθηση (Chang & Yeh, 2015).
- Επικοινωνία, έκφραση και ασφάλεια
Αξιοποιείστε το παιχνίδι για να εδραιώσετε τη σχέση με το παιδί σας και να χτίσετε την επικοινωνία. Ιδανικά μπορείτε να κατασκευάσετε μαζί ένα παιχνίδι το οποίο θα παίζετε και θα περιλαμβάνει ερεθίσματα για έκφραση συναισθημάτων και συζήτηση. Μερικές ιδέες είναι οι εξής:
- Jenga αλλιώς
Το μόνο που θα χρειαστείτε είναι ένα jenga, ένα ανεξίτηλο στυλό ή μαρκαδοράκι και άπειρες ιδέες!
Γράψτε σε κάθε τουβλάκι από μια ερώτηση. Ο κάθε ένας που τραβάει το τουβλάκι απαντάει και στην αντίστοιχη ερώτηση.
- UNO με συναισθήματα
Το κλασσικό αγαπημένο UNO, μόνο που θα προσθέσετε μερικούς έξτρα κανόνες!
Κάθε φορά που κάποιος ρίχνει ένα φύλλο διαφορετικού χρώματος, ακολουθεί την οδηγία του αντίστοιχου χρώματος.
-κόκκινο: πες κάτι που σε θυμώνει
-κίτρινο: κάτι που σε κάνει χαρούμενο/η
-μπλε: κάτι που σε στεναχωρεί
-πράσινο: κάτι που φοβάσαι
-αλλαγή σειράς: κάτι που αγαπάς
-απαγορευτικό: κάτι που σε ηρεμεί
-+4: 4 πράγματα που σου αρέσουν στον εαυτό σου
- Παιχνίδια με κάρτες
Τα παιχνίδια με κάρτες μπορούν να έχουν πολλές παραλλαγές με διαφορετικό περιεχόμενο, ανάλογα ποιο θέμα θέλετε να εισάγετε. Μπορείτε κα φτιάξετε κάρτες γνωριμίας, όπου θα γράψετε ερωτήσεις γενικού περιεχομένου, όπως ‘’τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις’’, ‘’αν είχες 3 ευχές τι θα ευχόσουν;’’, ‘’αν είχες μια υπερδύναμη, ποια θα ήταν;’’ Κλπ.
Μια άλλη ιδέα είναι οι κάρτες-σενάρια, στις οποίες θα γράψετε υποθετικά σενάρια. Π.χ.’’ τι θα έκανες αν σε μάλωνε η δασκάλα σου άδικα’’, ‘’ τι θα έκανες αν ο φίλος σου δεν σε καλούσε στο πάρτι του;’’.
Αντλήστε ιδέες από την καθημερινότητα και από εμπειρίες ρεαλιστικές. Με αυτό τον τρόπο το παιδί θα μπορέσει μέσα από ένα ασφαλές πλαίσιο να βιώσει συναισθήματα, να βρει λύσεις, και να αναπτύξει την κριτική του ικανότητα. 1
Tip: Βοηθήστε το, όπου δείτε ότι χρειάζεται, αφήνοντάς του ταυτόχρονα χώρο να αυτονομηθεί. Δείξτε ενδιαφέρον για τις απαντήσεις του και εκφράστε ερωτήσεις περιέργειας για να ενισχύσετε τον αυθόρμητο λόγο (π.χ. πώς και το λες αυτό; Αναρωτιέμαι γιατί θα ένιωθες έτσι; ).
1 Αξιοποιείστε το υλικό στο τέλος του άρθρου
- Ενσυναίσθηση
Καθ΄ όλη τη διάρκεια του παιχνιδιού χρειάζεται σε σκέφτεστε πως νιώθει το παιδί και να το ρωτάτε ευθέως, ώστε να μπορέσει και το ίδιο να αναγνωρίζει τα συναισθήματα του. Ταυτόχρονα παρατηρεί και μιμείται και τα δικά σας συναισθήματα και συμπεριφορές, γι’ αυτό είναι καλό να θυμάστε ότι λειτουργείτε σαν καθρέφτες!
Μπορείτε να αξιοποιήσετε το παιχνίδι με τις κάρτες για να καλλιεργήσετε την ενσυναίσθηση, με την παραλλαγή ‘’πως θα ένιωθες εάν…’’.
- Η εμπιστοσύνη και η ασφάλεια μέσα από το συμβολικό παιχνίδι και τα παιχνίδια κίνησης
Αναντίρρητα το συμβολικό παιχνίδι, που περιλαμβάνει την εναλλαγή ρόλων και τα σύμβολα, έχει πολλά θετικά οφέλη τόσο για την ίδια την ανάπτυξη των παιδιών αλλά και για την ανάπτυξη της σχέσης γονέα-παιδιού. Το ίδιο ισχύει και για τα παιχνίδια που περιλαμβάνουν κίνηση.
Στο συμβολικό παιχνίδι μπορείτε να εισάγετε οποιοδήποτε θέμα νιώθετε ότι χρειάζεται να δουλέψετε με το παιδί. Μια συχνή θεματολογία είναι οι φοβίες. Τα παιδιά καλούνται να φτιάξουν ιστορίες μέσα από τις οποίες αναπαράγουν κάποιους από τους φόβους τους και μπορούν έτσι να τους ελέγξουν και να τους βιώσουν μέσα από το παιχνίδι. Ενθαρρύνετε το παιδί να αναλάβει διαφορετικούς ρόλους και να βρίσκει μόνο του τις λύσεις.
- Για να καλλιεργήσετε την εμπιστοσύνη στη σχέση σας με το παιδί μπορείτε να παίξετε παιχνίδια κίνησης. Μια ιδέα είναι ο οδηγός και ο τυφλός. Ο καθένας αναλαμβάνει έναν ρόλο, του οδηγού ή του τυφλού. Ο οδηγός κρύβει ένα αντικείμενο στον χώρο και δίνει οδηγίες στον τυφλό, ο οποίος έχει κλειστά τα μάτια του, ώστε να βρει το κρυμμένο αντικείμενο. Μετά αλλάζετε ρόλους. Μπορείτε εκτός από τις λεκτικές οδηγίες να οδηγείτε με το άγγιγμα. Συζητήστε για το πώς νιώσατε σε κάθε ρόλο.
Μια άλλη ιδέα είναι η ζωγραφική στην πλάτη. Ζωγραφίζετε πάνω σε ένα χαρτί το οποίο ακουμπάτε στην πλάτη του παιδιού. Το παιδί προσπαθεί να καταλάβει τι σχεδιάζετε. Μετά αλλάζετε ρόλους.
- Παίξτε μαζί ηλεκτρονικά παιχνίδια
Ίσως να μην φανταζόσασταν ότι η τεχνολογία θα κατείχε μια θέση στη λίστα με τα παιχνίδια, μιας και οι οθόνες μας επιβάλλονται κατακλυσμιαία και είναι συνυφασμένες με αρνητικό αντίκτυπο. Παρ’ όλα αυτά, πρόσφατες έρευνες αναδεικνύουν τη σημαντικότητα και τα οφέλη των ηλεκτρονικών παιχνιδιών και της τεχνολογίας, όταν αξιοποιούνται από κοινού με όλη την οικογένεια (Musick, Freeman & McNeese, 2021).
Συνήθως τα παιδιά παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια μόνοι τους ή με φίλους και απομονώνονται με αποτέλεσμα οι γονείς να προβαίνουν σε αυστηρές τιμωρίες όταν ξεπερνούν τον χρόνο ή στην απαγόρευση των παιχνιδιών. Προτιμήστε να περάσετε μαζί με το παιδί σας τον χρόνο που θα παίζει ηλεκτρονικά, παίζοντας μαζί του ή απλώς δείχνοντας ενδιαφέρον για το παιχνίδι. Αν γίνει απορριπτικό εκείνη την ώρα εκφράστε του ότι θα θέλατε αφού παίξει να σας μιλήσει για το πόσο σημαντικό είναι αυτό το παιχνίδι για το ίδιο. Με λίγα λόγια, εισάγετε την συζήτηση και αξιοποιείστε αυτόν τον χρόνο για να ενισχύσετε τους δεσμούς της οικογένειας μέσα από το ενδιαφέρον του παιδιού για τα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Ταυτόχρονα μειώνετε το χάσμα γενεών και το επικείμενο κοινωνικό άγχος, καθώς εισέρχεστε στον κόσμο του παιδιού, τον κατανοείτε και γίνεστε μέτοχοι!
Όσον αφορά την τεχνολογία γενικότερα και τα social media, μια καλή πρακτική για τη σύνδεση της οικογένειας είναι να φτιάξετε μια ομαδική συνομιλία μέσα από την οποία θα επικοινωνείτε και θα μπορείτε να θέσετε το πλαίσιο διαλόγου και αλληλεπίδρασης.
Βιβλιογραφία
Chang, J.-H., & Yeh, T.-L. (2015). The Influence of Parent-child Toys and Time of Playing Together on Attachment. Procedia Manufacturing, 3, 4921–4926. https://doi.org/10.1016/j.promfg.2015.07.628
Musick, G., Freeman, G., and McNeese, N. J. (2021). Gaming as Family Time: Digital Game Co-play in Modern Parent-Child Relationships. https://doi.org/10.1145/3474678
Υλικό
ΔΕΠΥράζει, Φ. Παπαναστασίου, εκδ. Πεδίο
Ζουριδάκη Βασιλική
Ψυχολόγος- Εκπ. Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
