Η όραση διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη γενική αντίληψη του περιβάλλοντος και ο εγκέφαλος διαθέτει για την επεξεργασία των οπτικών ερεθισμάτων μεγαλύτερη περιοχή από οποιαδήποτε άλλη αίσθηση. Η οπτική αντίληψη νοηματοδοτεί όλες τις πληροφορίες που εισέρχονται στο γνωστικό σύστημα μέσω των οφθαλμών μας. (Grieve & Gnanasekaran, 2008)
Όταν κοιτάμε γύρω μας μέσα σε ένα δωμάτιο μπορούμε να ξεχωρίζουμε ένα αντικείμενο από το περιβάλλον και από τα υπόλοιπα που το πλαισιώνουν. Καθώς κινούμαστε στο χώρο αναγνωρίζουμε τα ορόσημα και αποφεύγουμε τα εμπόδια. Ένα παιδί με ελλείμματα στην οπτική αντίληψη πολλές φορές δεν έχει επίγνωση του προβλήματος. Μάλιστα, μπορεί να καλύψει την δυσκολία του, χρησιμοποιώντας την αφή του ή μια λεκτική περιγραφή από κάποιον για βοήθεια. Όμως, όσο πιο συχνά εκτίθεται στη μάθηση, τόσο πιο έντονες είναι οι δυσκολίες που θα αντιμετωπίσει καθώς οι δεξιότητες αυτές αντί να τον βοηθάνε να ανταπεξέλθει, δημιουργούν εμπόδια.
Οι οπτική αντίληψη έχει υπό κατηγορίες οι οποίες είναι: οπτικός εγκλεισμός, διάκριση εικόνας φόντου, σταθερότητα σχήματος, οπτική μνήμη, οπτική διαδοχική μνήμη, οπτική διάκριση, οπτικοχωρικές σχέσεις. Παράλληλα με την οπτική αντίληψη, πολύ βασική είναι και η χωροταξική ικανότητα η οποία αποτελεί τη γνώση μας για το που βρίσκονται τα αντικείμενα. Καθώς κινούμαστε στο χώρο γύρω μας, μόλις εντοπίσουμε ένα αντικείμενο ή μια επιφάνεια, αναλύουμε την σχέση τους με το σώμα μας και με τα υπόλοιπα αντικείμενα τριγύρω. Οι κατασκευαστικές δραστηριότητες που απαιτούν τη συναρμολόγηση κομματιών σε ένα σύνολο δύο ή τριών διαστάσεων, εμπεριέχουν σε μεγάλο βαθμό το χωροταξικό στοιχείο. Η επεξεργασία των στοιχείων του βάθους, του προσανατολισμού και της κίνησης διαμορφώνουν τη βάση της οπτικοχωρικής αντίληψης. Αυτή υποστηρίζεται από την οπτική οξύτητα, το οπτικό πεδίο και τον έλεγχο οφθαλμικών κινήσεων.
Δυσκολίες σε μια ή περισσότερες από τις παραπάνω δεξιότητες θα επηρεάσουν πολλούς τομείς της ανάπτυξης και της λειτουργίας ενός ατόμου, συμπεριλαμβανομένων των κινητικών, μαθησιακών δεξιοτήτων και των δεξιοτήτων καθημερινής ζωής. Δίνοντας έμφαση στο μαθησιακό τομέα, όπου ο γονέας μπορεί να παρατηρεί κάποιες δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί αλλά να μην καταλαβαίνει το «γιατί», ακολουθούν κάποια παραδείγματα δυσκολιών που μπορεί να εμφανίσει ένα παιδί με δυσκολίες οπτικής αντίληψης.
- Δυσκολίες στην ανάγνωση και αντιγραφή (ειδικά από τον πίνακα)
- Δυσκολία στην ολοκλήρωση ασκήσεων με τελίτσες ή στην κατασκευή πάζλ
- Δυσκολία στην ορθογραφία
- Δυσκολία εκμάθησης γραμμάτων και αριθμών
- Δυσκολία στον γραπτό λόγο (αντιστροφές, παραλείψεις και προσθήκες γραμμάτων)
- Δυσκολία στην ολοκλήρωση σχεδίων και εργασιών
- Δυσκολία στον εντοπισμό λαθών ακόμα και όταν αυτά επισημαίνονται
- Δυσκολία στην αυτό-επεξεργασία του χειρόγραφου υλικού του
- Δυσκολίες στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής όπως στην παιδική χαρά ή διασχίζοντας έναν δρόμο
- Δυσκολίες υπολογισμού και αντίληψης εννοιών όπως ύψος, πλάτος, βάθος, απόσταση μεταξύ αντικειμένων
- Δυσκολία στον διαχωρισμό λέξεων και γι’ αυτό τις κολλάει ή τις διαχωρίζει λάθος
- Δεν ξέρει πώς να βάλει κατάλληλα τα γράμματα στο χώρο της σελίδας
- Δεν μπορεί να γράψει σε μια ευθεία γραμμή ή σε στήλες
Είναι πολύ σημαντικό ένα παιδί να έχει περάσει από οφθαλμικό έλεγχο μεταξύ Νηπίου και Α΄ Δημοτικού ώστε να εξεταστεί αν υπάρχει κάποια παθολογία στην όραση. Στην συνέχεια, αν ο γονέας παρατηρεί κάποια από τις παραπάνω δυσκολίες ή το παιδί παραπονιέται, καλό είναι να εξεταστεί από έναν εργοθεραπευτή ή έναν οπτομέτρη ώστε να τον κατευθύνει κατάλληλα.
Βιβλιογραφία:
Grieve, J. & Gnanasekaran, L. (2008). ΝΕΥΡΟΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΕΣ εκδ. ΠΑΡΙΣΙΑΝΟΥ Α.Ε.
Ψαρουδάκη Τριανταφυλλιά
Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια S.I.T
