Η Διαφορετικότητα αποτελεί έναν όρο που χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στις μέρες μας. Έναν όρο γνωστό σε όλους μας που χρησιμοποιείται σε διαφημίσεις, καμπάνιες ισότητας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Συνήθως αναφερόμαστε σε αυτή όταν μιλάμε για διάφορες κοινωνικές ομάδες ανθρώπων, οι οποίοι διαφοροποιούνται σε ένα βασικό στοιχείο που ίσως να ανήκει στην πλειοψηφία (πχ, σεξουαλικός προσανατολισμός, ύπαρξη κάποιας πάθησης ή αναπηρία).
ΣΗΜΑΣΙΑ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣ
Οικογένεια
Η Διαφορετικότητα είναι μία αξία με την οποία καλό θα ήταν να γαλουχούνται από μικρά τα παιδιά. Η οικογένεια οφείλει όχι μόνο να καλύπτει τις υλικές ανάγκες των παιδιών αλλά και να τους διδάσκει το σεβασμό που πρέπει να δείχνει κανείς στον συνάνθρωπό του ανεξαιρέτως. Οι γονείς διαδραματίζουν κυρίαρχο ρόλο στη δόμηση του χαρακτήρα του παιδιού και είναι αυτοί που δείχνουν ότι δεν πρέπει να διαχωρίζουμε τους ανθρώπους με βάση σωματικά ή κοινωνικά κριτήρια. Το παιδί υιοθετεί έτσι πρότυπα που απορρίπτουν τον ρατσισμό και τη βία. Μαθαίνει να αποδέχεται και να αγαπά ευκολότερα και δομεί έναν χαρακτήρα χωρίς στερεότυπα.
Το Σχολείο
Η σημασία της αποδοχής του όρου Διαφορετικότητα ειδικά στα παιδιά αγγίζει και το ευαίσθητο θέμα των διακρίσεων στη μικρή κοινωνία του σχολείου. Το διαφορετικό υπερισχύει γύρω μας όπως φυσικά και στο σχολικό χώρο. Τα παιδιά καλούνται να συνυπάρξουν συνδυάζοντας διαφορετικές εθνικότητες, χρώματα, γλώσσες, πολιτισμούς, συνήθειες αλλά ακόμα και διαφορές στην αντίληψη και τη μάθηση. Ιδανικά τα παιδιά θα πρέπει να είναι απαλλαγμένα από κάθε μορφή μίσους. Κριτικής και βίας προς το διαφορετικό. Η γνώση ότι όλοι γύρω μας είναι διαφορετικοί και ίσοι απομακρύνει ένα παιδί από το να ασκήσει στο μέλλον συμπεριφορές bullying και βίας προς τους συμμαθητές του. Η αποδοχή είναι το δώρο που οφείλουν γονείς και εκπαιδευτικοί να προσφέρουν στα παιδιά. Εκείνα με τη σειρά τους μιμητικά φερόμενα θα δομούν στη συνέχεια τις σχέσεις μεταξύ τους με σεβασμό και αγάπη.
ΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Το διαφορετικό υπάρχει γύρω μας σε πολλές μορφές. Η διαφορετικότητα ξεκινά από τη διαφορά που έχουμε μεταξύ μας στον τομέα της εξωτερικής μας εμφάνισης. Είμαστε διαφορετικοί, γιατί μπορεί να είμαστε πιο ψηλοί, πιο χαμηλοί, πιο κοντοί, πιο χοντροί. Είμαστε διαφορετικοί, γιατί μπορεί να έχουμε διαφορετικό χρώμα και στυλ στα μαλλιά μας, μπορεί να έχουμε πολλά τατουάζ, μπορεί να έχουμε πολλά σκουλαρίκια στο σώμα μας. Μπορεί να είμαστε διαφορετικοί, γιατί ντυνόμαστε διαφορετικά, ντυνόμαστε εναλλακτικά.
Κάποιοι από εμάς μαθαίνουν διαφορετικά, με διαφορετικούς ρυθμούς, διαφορετικές τεχνικές, κάποιοι είναι πολύ καλοί μαθητές στο γνωστικό -ακαδημαϊκό κομμάτι, κάποιοι άλλοι δεν είναι τόσο καλοί στον τομέα αυτό και μπορεί να είναι και αδιάφοροι απέναντι στη μάθηση. Υπάρχει και η ομάδα των ατόμων που μπορεί να έχει διαγνωστεί με μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχή αυτιστικού φάσματος, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, εγκεφαλική παράλυση, σύνδρομο Down, σπάνια γενετική πάθηση, νοητική καθυστέρηση. Όλοι αυτοί είναι διαφορετικοί.
Υπάρχουν τα παιδιά που μπορεί να προέρχονται από κάποια μειονότητα ή να είναι παιδιά μεταναστών. Τα παιδιά που μπορεί να προέρχονται από χαμηλά, μέτρια ή ψηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα. Τα παιδιά που μεγαλώνουν και με τους δυο γονείς τους, τα παιδιά που μεγαλώνουν με τον έναν γονιό ή τα παιδιά που προέρχονται από μονογονεϊκές οικογένειες. Παιδιά από διαφορετικά θρησκεύματα και παιδιά με διαφορετικό χρώμα δέρματος.
Όλες οι παραπάνω αναφορές συνθέτουν το παζλ της διαφορετικότητας
Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά όμως η κατάσταση αυτή δεν παραμένει η ίδια, αλλά διαφοροποιείται. Ο λόγος εξαιτίας του οποίου διαφοροποιείται αυτό είναι γιατί έρχονται οι αντιλήψεις των ενηλίκων, είτε αυτές είναι των γονέων των παιδιών ή των εκπαιδευτικών και γενικότερα της ευρύτερης κοινωνίας, να αλλάξουν την πραγματικότητα αυτή και να αρχίσει σταδιακά να δημιουργείται η διάκριση. Η διάκριση δεν είναι τίποτα άλλο από τις προβολές των ενηλίκων, οι οποίες υποβάλλονται άλλοτε με εμφανή και άλλοτε με έναν πιο κρυφό τρόπο στα παιδιά. Κανένα παιδί δεν έχει πρόβλημα με το διαφορετικό. Εμείς όμως οι ενήλικες ξεκινούμε να τους δημιουργούμε την αντίληψη αυτή.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ
Οι γονείς διαδραματίζουν έναν τεράστιο ρόλο στον αγώνα της διαφορετικότητας. Οι γονείς αποτελούν τον καθρέφτη, οπόταν, αν αυτοί είναι θετικοί, φυσικά και το παιδί τους θα είναι.
Οι γονείς πρέπει:
- Να ωθούν το παιδί τους να κοινωνικοποιηθεί με όλα τα παιδιά, να μην του βάζουν φραγμούς στην επιλογή των φίλων του ανάλογα με το χρώμα, την κοινωνικό-οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του, της θρησκείας του ή το φύλο του.
- Να μιλούν στο παιδί τους για άλλους λαούς, άλλους πολιτισμούς, να κάνουν ταξίδια μαζί με το παιδί και να του δείχνουν τις διαφορετικές κουλτούρες με τις οποίες πρέπει να μάθει να ζει.
- Να φορούν μαζί με το παιδί τα γυαλιά της διαφορετικότητας και να μάθουν το παιδί να βλέπει το διαφορετικό στους άλλους ανθρώπους, χωρίς όμως να στενοχωριέται γι’ αυτό, χωρίς να το σχολιάζει, χωρίς να το απεχθάνεται.
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ
Οι εκπαιδευτικοί πρέπει:
- Να αντιμετωπίζουν όλα τα παιδιά ως ίσα, ανεξάρτητα από το χρώμα, τη θρησκεία, τη κοινωνικοοινομική τους κατάσταση, τη μαθησιακή τους ικανότητα.
- Να προσπαθούν να χειριστούν αποτελεσματικά τις δικές τους αντιλήψεις και τις δικές τους δυσκολίες στην αποδοχή του διαφορετικού.
- Να προσπαθούν να μη δίνουν αρνητικά μηνύματα στην τάξη για συγκεκριμένους μαθητές, εκφράζοντας δημόσια σχόλια σχετικά με τις ικανότητες ή τις συμπεριφορές τους.
- Να δημιουργούν το πλαίσιο στην τάξη τους, ώστε οι μαθητές να παρουσιάσουν τη διαφορετικότητα αυτή και να νιώθουν όμορφα γι’ αυτήν.
- Να μιλούν για άλλους πολιτισμούς, να δείχνουν στα παιδιά παραμύθια άλλων χωρών, τραγούδια άλλων χωρών, φαγητά άλλων χωρών.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ
Μήπως, εν τέλη, η διαφορετικότητα τελικά που χρησιμοποιούμε καθημερινά στον λόγο μας, θα μπορούσε να αντικατασταθεί με την λέξη μοναδικότητα; Γιατί αν είμαστε όλοι διαφορετικοί, όπως υποστηρίζουμε, τότε σίγουρα είμαστε και μοναδικοί!
Βούρτσης Χρήστος
Ειδικός Παιδαγωγός
