Οι Δραστηριότητες Καθημερινής Ζωής (Δ.Κ.Ζ.) περιλαμβάνουν διάφορες απαραίτητες δεξιότητες που απαιτείται να κατακτήσει ένα παιδί, έτσι ώστε να είναι ικανό να εξυπηρετηθεί όσο το δυνατόν πιο αυτόνομα, με σκοπό την αύξηση της λειτουργικής του ενασχόλησης για την καθημερινή του επιβίωση. Μερικές από τις δραστηριότητες αυτές είναι η ένδυση – απόδυση (χρήση κουμπιών και φερμουάρ, σωστή εφαρμογή ρούχων ), η σίτιση (μεταφορά τροφής στο πιάτο και έπειτα στη στοματική κοιλότητα και διαδικασία απομύζησης – μάσησης – κατάποσης), η προσωπική υγιεινή – έλεγχος σφιγκτήρων και κύστης (χρήση τουαλέτας, πλύσιμο χεριών, πλύσιμο δοντιών, μπάνιο, λούσιμο) κ.ά. Από ποια ηλικία το παιδί θα πρέπει να είναι ανεξάρτητο στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής;
Τα τυπικά στάδια ανάπτυξης για τους τομείς που αναφέρθηκαν είναι:
Ένδυση – Απόδυση:
1 – 2 ετών το παιδί:
- Βοηθά στην ένδυση και απόδυση των ρούχων του με τις κινήσεις των χεριών και των ποδιών του.
- Μπορεί να βγάλει τα παπούτσια του με βοήθεια.
2 – 3 ετών το παιδί:
- Βάζει τα παπούτσια του με μικρή βοήθεια.
- Φοράει μπουφάν – ζακέτα – παλτό (χωρίς να τα κουμπώσει).
- Βρίσκει το μπροστινό και το πίσω μέρος του ρούχου
3 – 4 ετών το παιδί:
- Ολοκληρώνει την ένδυση και την απόδυση του με υποβοήθηση σε κουμπώματα και φερμουάρ.
- Μπορεί να φορέσει κάλτσες και παπούτσια (χωρίς να δέσει τα κορδόνια)
4 – 5 ετών το παιδί:
- Ξεκουμπώνει και κουμπώνει μόνο του τα ρούχα του.
5 – 6 ετών το παιδί:
- Δένει τα κορδόνια του.
- Επιλέγει τα ρούχα του ανάλογα με την περίσταση και την εποχή (κρύο ή ζέστη).
Σίτιση:
1 έτους το παιδί:
- Καταναλώνει αλεσμένες τροφές.
- Κρατάει το μπιμπερό ή το παγουρίνο χωρίς βοήθεια.
- Ρουφάει και καταπίνει το νερό.
1 – 2 ετών το παιδί:
- Τρέφεται με τροφή σε κανονική μορφή (μη αλεσμένη).
2 – 3 ετών το παιδί:
- Χρησιμοποιεί κουτάλι ανεξάρτητα.
- Μεταφέρει την τροφή από το πιάτο στη στοματική κοιλότητα με κουτάλι.
- Πίνει νερό με καλαμάκι.
3 – 4 ετών το παιδί:
- Τρώει μόνο του ολόκληρο γεύμα.
- Χρησιμοποιεί πιρούνι.
4 – 5 ετών το παιδί:
- Σερβίρει μόνο του φαγητό στο πιάτο του.
- Επιλέγει το κατάλληλο σκεύος για το φαγητό του.
- Απλώνει άλειμμα σε φέτα ψωμί.
5 – 6 ετών το παιδί:
- Χρησιμοποιεί μαχαίρι για το γεύμα του.
Προσωπική Υγιεινή – Έλεγχος σφιγκτήρων & κύστης
2 – 3 ετών το παιδί:
- Κάθεται στο γιο-γιο και ουρεί ή ενεργείται τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα.
- Ζητά να πάει τουαλέτα κατά τη διάρκεια της ημέρας.
- Πλένει τα χέρια του χρησιμοποιώντας σαπούνι με βοήθεια.
- Σκουπίζει τα χέρια και το πρόσωπό του σε πετσέτα με βοήθεια.
3 – 4 ετών το παιδί:
- Καταφέρνει να παραμείνει στεγνό για 2 από τα 7 βράδια της εβδομάδας.
- Μπορεί να ουρεί όρθιο στην τουαλέτα (τα αγόρια).
- Αρχίζει να βουρτσίζει τα δόντια του με προφορικές εντολές και μέσω μίμησης κινήσεων.
4 – 5 ετών το παιδί:
- Ξυπνά κατά τη διάρκεια της νύχτας για να επισκεφθεί την τουαλέτα ή παραμένει στεγνό όλο το βράδυ.
- Πηγαίνει στην τουαλέτα εγκαίρως, κατεβάζει το παντελόνι, σκουπίζεται, τραβάει καζανάκι και ντύνεται πλήρως ανεξάρτητα χωρίς καμία βοήθεια.
- Βουρτσίζει τα δόντια μόνο του.
- Πλένει τα χέρια του και το πρόσωπό του χωρίς βοήθεια.
- Χτενίζει τα μαλλιά του.
5 – 6 ετών το παιδί:
- Ρυθμίζει τη θερμοκρασία του νερού και κάνει μόνο του μπάνιο (εκτός από την πλάτη του).
Συμπερασματικά, είναι πολύ σημαντικό για ένα παιδί να εμπλέκεται ενεργά σε τέτοιου είδους δραστηριότητες γιατί αφενός βελτιώνει τις δεξιότητές του μέσω αυτών και αφετέρου εξασφαλίζει το υψηλότερο δυνατό επίπεδο ανεξαρτητοποίησής του. Ακόμη η ανάληψη ευθυνών από μικρή ηλικία βελτιώνει την αυτοπεποίθηση του παιδιού κυρίως όταν ολοκληρώνει την δραστηριότητα και η ενασχόληση του με δραστηριότητες που αφορούν τις καθημερινές ανάγκες αποδίδει αρκετά οφέλη για την ενήλικη ζωή του.
Τριγώνη Φωτεινή
Εργοθεραπεύτρια S.I.
