Η ανάγνωση είναι ένα σύνολο σύνθετων διεργασιών, ακόμα και μια μικρή δυσλειτουργία μπορεί να αποτρέψει ένα άτομο από το να είναι ένας αποτελεσματικός αναγνώστης. Πριν αναφερθούμε στις αναγνωστικές δυσκολίες και στους τρόπους βελτίωσής της θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσουμε τις βασικές πτυχές της ανάγνωσης.
Πρώτος και βασικός πυλώνας της ανάγνωσης είναι η αποκωδικοποίηση, η προσπάθεια δηλαδή των παιδιών να ταυτίσουν τα γράμματα με τα φωνήματα (ήχους των γραμμάτων), να σχηματίσουν συλλαβές και να διαβάσουν ολόκληρες λέξεις. Η χαμηλή ικανότητα αποκωδικοποίησης στην ανάγνωση εμφανίζεται συνήθως με παραλείψεις, αντικαταστάσεις, προσθέσεις γραμμάτων ή και συλλαβών.
Δεύτερος βασικός πυλώνας είναι η ευχέρεια και αναφέρεται στην ικανότητα του αναγνώστη να διαβάζει με ακρίβεια, ταχύτητα και έκφραση. Η ευχέρεια έχει την ίδια σπουδαιότητα με την αποκωδικοποίηση καθώς αποτελεί και αυτή ένδειξη για την ύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών.
Τρίτο και εξίσου σημαντικό πυλώνα αποτελεί η κατανόηση. Για να κατανοήσει όμως ο αναγνώστης αυτά που διαβάζει, θα χρειαστεί, να χρησιμοποιήσει την υπάρχουσα γνώση του προκείμενου, να διαμορφώσει νέα και να συνδυάσει τις καινούριες πληροφορίες που λαμβάνει με ήδη υπάρχουσες.
Στρατηγικές για τη βελτίωση της αναγνωστικής ικανότητας.
- Δημιουργήστε ένα ευχάριστο περιβάλλον. Όταν το άγχος μειώνεται, η ευχέρεια αυξάνεται. Για να το καταφέρετε αυτό επιλέξτε βιβλία που να κινούν το ενδιαφέρον του παιδιού. Δοκιμάστε βιβλία με ποιήματα, κόμικς ακόμη και εικονογραφημένα ανάλογα με την ηλικία και τα ενδιαφέροντα του παιδιού.
- Προ- διδάξτε του το λεξιλόγιο. βγάλτε τις λέξεις που θα πρέπει να διαβάσει το παιδί από το κείμενο που έχει επιλεγεί και εξασκηθείτε. Ζητήσετε από το παιδί, πρώτα να τις διαβάζει μεμονωμένα ή σε φράσεις και στη συνέχεια στο κείμενο.
- Ζητήστε από το παιδί, να διαβάσει το ίδιο κείμενο πολλές φορές. Αυτή η επανάληψη συντελεί στην ενίσχυση της ευχέρειας.
- Εξασκήστε το παιδί στο να χρησιμοποιεί χάρακα, το δάχτυλο του ή ένα κομμάτι χαρτί που θα καλύπτει τις παρακάτω σειρές του κειμένου. Η αποκωδικοποίηση είναι ευκολότερη όταν ο μαθητής δεν χάνει τη σειρά αυτού που διαβάζει.
- Βοηθήστε το παιδί να αναπτύξει την κατανόηση του. Αυτό μπορεί να γίνει και μέσα από παιγνιώδεις δραστηριότητες ανάπτυξης λεξιλογίου ή οργάνωσης του νοήματος όπως π.χ.: Γράφουμε τον τίτλο της ιστορίας σε ένα χαρτί και δημιουργούμε ένα χάρτη που περιλαμβάνει ερωτήσει όπως ποιος?, πού?, πότε?, πώς?, ποιο είναι το πρόβλημα?, πώς τελειώνει η ιστορία?. Αφού διαβάσουμε μια παράγραφο ζητάμε από το παιδί να απαντήσει σε μια ερώτηση. Ακολουθώντας την ίδια τεχνική το παιδί απαντά ή γράφει τις απαντήσεις στην αντίστοιχη ερώτηση.
- Ζητήστε από το παιδί να φτιάξει μια σχετική ζωγραφιά. Αφού διαβάσει το κείμενο, ζητήστε του να σας διηγηθεί με δικά του λόγια την ιστορία. Για να ελέγξετε το βαθμό κατανόησης, πείτε ένα μικρό μέρος της ιστορίας με διαφορετικό όμως τρόπο και παρατηρήστε τις αντιδράσεις του. Αν σας διορθώσει σημαίνει ότι κατανόησε το συγκεκριμένο σημείο. Διαφορετικά δείξτε του το σημείο και ζητήστε του να σας το πει σωστά. Η συγκεκριμένη στρατηγική μπορεί να εφαρμοστεί και σε εξωσχολικά βιβλία και κείμενα. Η επιλογή ευχάριστων κειμένων θα τραβήξουν το ενδιαφέρον του παιδιού. Βοηθητικό θα ήταν τα κείμενα να συνοδεύονται και από εικόνες.
Είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε πως οι στρατηγικές ανάγνωσης θα πρέπει να προσαρμόζονται στις ανάγκες του κάθε παιδιού. Με τη λογική αυτή, κάποια στάδια καλό θα ήταν να προσπεραστούν ενώ κάποια άλλα να εμπλουτιστούν.
Ειδική παιδαγωγός
Ντζουροπάνου Χριστίνα
